Kentsel dönüşüm; afet riski taşıyan, ekonomik ömrünü tamamlamış veya imar açısından yetersiz kalmış yapıların yıkılarak yerine sağlam, modern, yaşanabilir ve çevreye duyarlı yapıların inşa edilmesini kapsayan planlı değişim sürecidir. Sadece fiziksel yapıların değil; altyapı, sosyal donatılar ve çevresel düzenlemelerin de kapsamlı şekilde iyileştirilmesini amaçlar.
Kentsel dönüşüm çalışmaları, aşağıdaki yasal düzenlemeler çerçevesinde yürütülmektedir:
“Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun”, 2012 yılında yürürlüğe girmiştir. Bu kanun, Türkiye’de kentsel dönüşüm sürecinin ana dayanağını oluşturur.
Amaç:
Riskli yapıların belirlenmesi,
Can ve mal güvenliğinin sağlanması,
Sağlıklı ve güvenli yaşam alanlarının oluşturulmasıdır.
Belediyelere dönüşüm alanlarını belirleme, uygulama ve düzenleme yetkileri tanır.
Yeni yapılacak yapıların denetimini düzenleyerek, yapı güvenliğini artırmayı amaçlar.
Yüzde 50+1 malik onayı ile dönüşüm kararlarının alınabilmesi (önceden 2/3 çoğunluk aranıyordu).
Devlet desteklerinin artırılması.
“Yarısı Bizden” kampanyası gibi yeni finansal teşvikler.
Risk Tespiti
Yapı sahipleri, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın yetkilendirdiği lisanslı kuruluşlara başvurarak binalarının “riskli” olup olmadığını tespit ettirir.
Malik Kararı
Binanın riskli çıkması hâlinde, maliklerin salt çoğunluğu (%50+1) ile dönüşüm kararı alınabilir.
Yıkım ve Projelendirme
Mevcut yapı yıkılır ve ruhsatlı, deprem yönetmeliğine uygun yeni yapı projelendirilir.
Yapım Süreci ve Devlet Desteği
Hak sahiplerine kira yardımı, faiz destekli kredi, taşınma desteği gibi çeşitli devlet destekleri sağlanır.
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı kentsel dönüşümü teşvik etmek için aşağıdaki destekleri sunmaktadır:
Kira Yardımı:
Riskli yapılarda 18 ay, riskli alanlarda 48 ay boyunca aylık kira desteği sağlanır (il bazında değişir).
Faiz Desteği:
Konut yapımı, konut edinme ve işyeri yapımı için çekilecek kredilere %0,60’a kadar faiz desteği verilir.
Taşınma ve Tahliye Desteği:
Bina yıkımı sonrası hak sahiplerine taşınma yardımı ödenir.
Vergi ve Harç Muafiyetleri:
Tapu harcı, noter ücreti, veraset ve intikal vergisi gibi işlemlerden muafiyet sağlanır.
“Yarısı Bizden” Kampanyası:
2023 yılında başlatılan bu kampanyayla konut sahiplerine 875 bin TL’ye kadar hibe ve kredi desteği sağlanmaktadır.
Türkiye’nin büyük bölümü 1. ve 2. derece deprem kuşağında yer aldığından, dönüşüm ile olası afetlerde can ve mal kaybı riski azaltılır.
Plansız yapılaşma ortadan kalkar, daha düzenli ulaşım ağları, sosyal alanlar ve altyapılar oluşturulur.
Yeni yapılan binalarda enerji kimlik belgesi zorunluluğu vardır. Bu sayede daha az enerji tüketimi ve çevreye duyarlı yapılar hedeflenir.
İnşaat, malzeme, mühendislik gibi sektörler desteklenir. Yeni yaşam alanlarıyla çevredeki ekonomik faaliyetler artar.
Yeni yapılan yapıların piyasa değeri eski yapılara kıyasla çok daha yüksek olur. Bu da maliklerin ekonomik olarak kazanç sağlamasına olanak tanır.
Malikler arasında uzlaşma sağlanamaması
Finansal yetersizlikler
İmar planı sorunları
Sosyal ve kültürel bağların kopması
Bu nedenlerle devlet, özellikle alan bazlı dönüşüm ve yerinde dönüşüm gibi modellerle sosyal yapıyı korumaya yönelik çözümler üretmektedir.
Kentsel dönüşüm, Türkiye’nin hem afetlere hazırlıklı şehirler kurması hem de modern ve sürdürülebilir bir kentleşme politikası geliştirmesi için stratejik bir öneme sahiptir. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın öncülüğünde sürdürülen bu çalışmalar, hem bireylerin güvenli konutlarda yaşamasını sağlamakta hem de kentlerin çehresini değiştirmektedir.
Yapımı biten, devam eden ve yeni başlayacak projelerimizi inceleyebilirsiniz.